خداحافظی غمناک نماهای ساختمانی با معماری ایرانی-اسلامی
تاریخ انتشار: ۲۰ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۸۱۱۰۳۱
نمای رومی از جمله طراحی‌هاست که هم اکنون آنچنان در شهرهای ایران رواج یافته که از شمال و مازندران تا جنوب و شهرهای بندری می‌توان آن را مشاهده کرد. حتی قم که به عنوان یک شهر مذهبی هویت منحصربه‌فردی داشت الان اسیر نماهای رومی شده و البته در یزد که بزرگترین مجموعه خشتی جهان را به نام خود ثبت کرده برای از دست ندادن جایگاه‌شان استفاده از این نما را ممنوع اعلام‌کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بیش از یک دهه است که سبک نماهای وارداتی به آرامی روی تن ساختمانهای شهرهای مختلف ایران نشسته‌اند و حالا این نقوش و خطوط چنان سنگینی می‌کند که بعضا هیچ نگاهی تاب تحمل این همه فشار را ندارد. نماهایی که به عقیده کارشناسان فاقد هر گونه ارزش معماری هستند. هنر معماری و طراحی شهری همیشه از مهم‌ترین نشانه‌ها و انعکاس دهنده فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه به‌شمار می‌آید و بر همین اساس نمای ساختمان‌ها نیز به عنوان خارجی‌ترین پوسته و خالق نمای شهری نماد و تعریف‌کننده هویت فضای هر منطقه‌است. متاسفانه چند دهه است که نما در ساختمان‌ها و خانه‌های مسکونی در تمام شهرها و حتی روستاهای ایران بدون ضوابط و معیار خاصی طراحی می‌شود. انگار اینجا تنها چیزی که اهمیت دارد نوع مصالح است و دیگر هیچ. به طوری‌که طراح یا بهتر بگوییم مالک، بر اساس سلیقه خود و بدون در نظر گرفتن عوامل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و هویتی، هر طور که باب میلش باشد نمای ساختمان را شکل می‌دهد.
مصالحی که با بوم سازگار نیست
کافی است گذری به مناطق مختلف ایران داشته‌باشیم. به خصوص آنها که تا چند دهه قبل، شکل و ظاهر بناهایشان کاملا منحصر بفرد و بیانگر هویت‌شان بود. به شمال می‌رویم، جایی که به خاطر اقلیم و آب و هوای معتدل و پربارانش، ثابت کرده ترکیب آجر، سیمان، ماسه و چوب برای ساخت و ساز در این منطقه بسیار ایده‌آل است، بنابراین دلیلی وجود ندارد به جای مصالح ارزان و مناسب به سمت مصالح پرطمطراق و گران‌رفت. اتفاقی که در یک دوره به وقوع پیوسته و مصالح نامانوسی همچون کامپوزیت رایج و در کمال تاسف، بسیار نابخردانه و نامتوازن در بناها استفاده شده‌است. ضمن اینکه حالا تب کلیشه‌ای نمای رومی در بناهای استان مازندران و گیلان چنان این مناطق را زمخت کرده که دیگر نمی‌توان آن آرامش گذشته را در آنها حس کرد. در همین زمینه دکتر سالومه گل‌نراقی، استاد دانشگاه با بیان اینکه استفاده از مصالح ساختمانی باید با بوم سازگار باشد، به نمای ساختمان‌ها در مناطق مختلف کشور و به‌خصوص شهرهای شمالی اشاره کرده و به جام‌جم می‌گوید: «در حال حاضر مردم پول زیادی بابت نمای رومی می‌دهند که این نماها علاوه بر هزینه‌های سنگین، هیچ سازگاری‌ای با بوم نداشته و کلیشه‌ای‌است.»
این استاد حوزه معماری با تاکید بر اینکه نبود نظارت کافی از سوی نهادهای نظارتی همانند نظام‌مهندسی و شهرداری‌ها موجب ترویج مصالح ساختمانی نامناسب شده، ادامه می‌دهد: «باید به این نکات توجه شود که مصالح تا چه میزان با بوم، طبیعت و سیمای شهر و روستا مطابقت دارند و چقدر قادر به صرفه جویی در انرژی هستند.»
گل‌نراقی استفاده از سفال در سقف ساختمان را به عنوان یکی از مصالح مناسب مطابق با بوم و سیمای طبیعی مطرح و تصریح می‌کند: «در صنعت معماری سقف به عنوان نمای پنجم مطرح است که اهمیت زیادی دارد. به جای استفاده از مصالح سرطان‌زا که در دوره‌ای بسیار متداول شده‌بود می‌توان از سفال استفاده کرد. در دهه‌های۳۰و۴۰ پیوستگی خوبی در سقف منازل وجود داشت که متاسفانه اکنون وجود ندارد بنابراین باید نظام مهندسی و شهرداری را ملزم کرد که به پیوستگی سقف منازل نیز توجه کنند.»
«رم» هم شبیه قم نیست
همین چند روز پیش بود که معاون شهرسازی و معماری شهرداری قم دوباره اعلام کرد: «برای اجرای گنبد روی بام و یا طرح‌های غیرمرسوم دیگر می‌بایست طرح نمای پروژه مورد نظر در کمیته سیما و منظر شهرداری ارائه و مورد تصویب قرار گیرد. در غیر این صورت از اجرای هرگونه نما بر خلاف طرح‌های مصوب جلوگیری به عمل خواهد آمد.»
اما حقیقت این است تا وقتی رصد درست حوزه‌ها و دستگاه‌های متولی مانند کمیسیون ماده ۵، شورای شهر، شهرداری و راه و شهرسازی وجود نداشته‌باشد و پایش دائمی آنها در حوزه سیما و منظر شهری انجام نشود، نمی‌توان از رشد نماهای رومی و در نتیجه گسستگی فرهنگی و در نهایت یک بحران هویتی جلوگیری کرد. جالب اینکه در سال ۱۳۹۷ مدیر کل پدافند غیرعامل استان قم گفته‌بود در بازدیدی که از شهر رم ایتالیا داشتیم به نتیجه تعجب برانگیزی رسیدیم و آن هم اینکه در شهر رم جدید که خاستگاه نماد و نمای رومی است آن‌قدر که در شهر قم نمای رومی دیده می‌شود، در ایتالیا ندیدیم...!
حمله رومی‌ها به شهرهای ایران
انگار استفاده از نمای رومی به وسیله‌ای برای نشان دادن شکوه و بزرگی افراد تبدیل شده‌است. به طوری که ساختمانهای شهر قم اسیر این نوع از نما شده‌اند و هر روز شکل وشمایل عظیم‌تری به خود می‌گیرند. نمای رومی به کار رفته در معماری این روزهای قم تقلیدی از معماری غربی و کلیسایی است. سبکی از معماری که می‌تواند به اختلاف طبقاتی و اختلاف فرهنگی دامن بزند و به طور کلی تغییر سبک زندگی را در پی داشته‌باشد. قم که به عنوان شهری مذهبی با پیشینه تاریخی و سبک معماری خاص کویری شناخته می‌شود، آن‌قدر درگیر معماری‌های بیگانه شده که فقط نمای رومی از دو منظر فرهنگی و مباحث ایمنی آن را مورد تهدید قرار داده‌است. در همین رابطه حجت‌الاسلام داوود ملکی با بیان اینکه نمای یک ساختمان، فقط یک طراحی ساده و استفاده از مصالح خاص نیست، می‌گوید: «رواج سبک فرهنگی دیگر کشورها و فاصله گرفتن از فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، ابراز حس تفاخر و رواج سندرم کاخ‌نشینی، ترویج اختلاف طبقاتی، تطابق نداشتن با سازه‌های طراحی شده و وزن سنگین تحمیل شده به بنا از جمله معضلاتی است که اجرای سبک رومی به همراه‌دارد.» به گفته این روحانی، با اینکه بارها، استفاده از نمای رومی از طرف شورای اسلامی شهر و شهرداری قم ممنوع اعلام شده اما هنوز هم شاهد ادامه کار و ساخت این نماها هستیم.
فراموشی معماری غنی ایرانی
ایران دارای اقلیم‌های مختلف و مناطقی با آب و هوای متفاوت در فصول چهارگانه است. بر همین اساس معماری گذشته ایران با تکیه به تجربه و تکنیک ساخت و بهره‌مندی از مصالح بومی، راه و روش‌های منطقی جهت برآورده شدن شرایط آسایش انسان ابداع کرده بود. با بررسی معماری سنتی این سرزمین می‌توان آن را معماری پایدار نامید. از مسائل مهم معماری پایدار توجه به موضوعات متفاوتی همچون اکولوژی، ارزانی، در دسترس بودن، سازگاری با محیط‌زیست و تامین نیاز ساکنان است. در ساختمانهای سنتی همیشه استفاده از انرژی‌های ارزان و در دسترس مانند آفتاب، باد و نور مد نظر بوده، به همین دلیل ساختمان‌ها در مناطق مختلف دارای پلان و جانمایی متفاوتی جهت استفاده حداکثری از این انرژی‌ها بودند. امروزه این مسأله به‌دلایلی همچون افزایش قیمت زمین و مصالح، افزایش جمعیت، به‌وجود آمدن وسایل تهویه مطبوع، استفاده از انرژی‌های فسیلی و از همه مهم‌تر بیگانگی با معماری بومی باعث تغییر در روند طراحی و ساخت و سازها شده است. سبک معماری غنی ایرانی ــ اسلامی که همواره به تابلویی بی‌نظیر یا کم‌نظیر از فرهنگ و هنر جهان به‌شمار می‌رود، متاسفانه امروزه با بی‌مهری‌های گسترده‌ای رو‌به‌رو شده است. تاریخ کهن ایران نشان می‌دهد این ملت از پیشگامان مهندسی و طراحی ساختمان‌ها و ابنیه‌ها بوده به گونه‌ای که ایران براساس مستندات تاریخی سبک‌های معماری خاصی داشته است. بعد از اسلام نیز سبک معماری ایرانی تحت تاثیر فرهنگ غنی اسلامی شکوفا‌تر و بالنده‌تر شده به‌گونه‌ای که سبک معماری ایرانی ــ اسلامی به تابلوی بی‌نظیر یا کم‌نظیر از فرهنگ و هنر جهان بدل شده در حالی‌که امروزه این سبک بی‌نظیر بر اثر بی‌توجهی‌ها و سوء‌مدیریت‌ها در شرایط بسیار سختی به سر برده و مورد بی‌مهری‌های گسترده‌ای قرار گرفته است.
روزنامه جام جم
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: معماری ایرانی ایران نما ساختمان ها سبک معماری نمای رومی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۸۱۱۰۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کوالالامپور؛ خواهر مدرن اما سنتی اصفهان
کوالالامپور، پایتخت زیبای کشور مالزی، خواهرخوانده محبوب اصفهان در جنوب آسیا است که نام آن در بین پیشرفته‌ترین شهرهای جهان به چشم می‌خورد. این دو خواهرخوانده که میزبان بسیاری از آثار معماری اسلامی هستند به‌خوبی توانسته‌اند در طول سال‌های توسعه شهری، توازن بین بافت سنتی و مدرن خود را حفظ کنند.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، کوالالامپور، پایتخت مالزی در غرب این کشور و محل تلاقی رودخانه‌های کلانگ و گومبک قرار دارد و بزرگترین منطقه شهری این کشور و مرکز فرهنگی، تجاری و حمل‌ونقل آن است. پیدایش این شهر به سال ۱۸۵۷ برمی‌گردد و در سال ۱۸۸۰ کوالالامپور به‌عنوان پایتخت مالزی انتخاب شد و به‌لطف اقدامات فرانک سوتنهام در شهر به رشد سریعی دست یافت. او ساخت‌وساز راه آهن کلانگ-کوالالامپور را آغاز کرد و استفاده از آجر و کاشی در ساختمان‌ها را به‌عنوان یک اقدام احتیاطی در برابر آتش و به‌عنوان کمکی برای ارتقای وضعیت بهداشت و سلامت در شهر گسترش داد.
بافت شهر کوالالامپور ترکیبی از معماری مدرن و سنتی است و آسمان‌خراش‌های شیشه‌ای و بتنی، مساجد زیبا، مغازه‌های چینی، کلبه‌های روستایی کنار هم در مرکز این شهر شلوغ به چشم می‌آیند. در میان ساختمانهای بلند شهر، دو مورد از بلندترین ساختمانهای جهان یعنی برج‌های دوقلوی پتروناس با ارتفاع ۴۵۲ متر که توسط معمار آرژانتینی-آمریکایی طراحی شده است و یکی از بلندترین دکل‌های مخابراتی با ارتفاع ۴۲۱ متر قرار دارند. ساختمانهای دولتی و ایستگاه راه‌آهن در کرانه غربی تپه‌ای رودخانه قرار دارند، منطقه‌ای که با فروشگاه‌های چوبی دوطبقه چینی و مناطق مسکونی مختلط از کامپونگ‌های مالایی، خانه‌های ییلاقی مدرن و آپارتمان‌های آجری احاطه شده است. بخش انحصاری بوکیت تونکو مرکز خانه‌های مجلل و ساختمان‌هایی است که سبک‌های معماری گوناگونی را با هم ترکیب می‌کنند. بزرگترین گروه قومی این شهر مالایی‌های مسلمان هستند و می‌توان با مشاهده وفور گنبدها و مناره‌های معماری اسلامی در شهر به این امر پی برد. اقلیت هندو نیز بخش قابل‌توجهی از جمعیت شهر را تشکیل می‌دهند.
کوالالامپور مرکز بانکداری و مالی کشور است و فعالیت‌های مرتبط با این خدمات و همچنین خدمات گردشگری، اهمیت بسیاری در این شهر پیدا کرده است. به‌دلیل موقعیت مرکزی این شهر، بیشتر خطوط ریلی و جاده‌ای اصلی کشور از این شهر عبور می‌کنند و فرودگاه بین‌المللی کوالالامپور واقع در ۵۰ کیلومتری جنوب این شهر مرکز عمده خدمات هوایی کشور است. همچنین شهر دارای شبکه گسترده‌ای از جاده‌های وسیع و بزرگراه‌های تندرو است و مسیر قطار سریع‌السیر آن که در سال ۱۹۹۶ افتتاح شد، اکنون از سه خط به هم‌پیوسته تشکیل شده است و توانسته تا حدودی ازدحام ترافیک این شهر شلوغ را کاهش دهد.
جاذبه‌های کوالالامپورباغهای دریاچه‌ای که در امتداد رودخانه کلانگ به سمت غرب امتداد یافته‌اند یک کمربند سبز وسیع شامل باغ‌های ارکیده، مناطق حیات وحش، مجلس، موزه ملی مالزی و موزه هنرهای اسلامی مالزی را در برگرفته است. تپه pineapple، یک فضای طبیعی کوچک‌تر شامل گونه‌های جنگلی است که در شمال غربی شهر قرار دارد و در نزدیکی آن گالری هنر ملی، کتابخانه ملی مالزی و تئاتر ملی قرار دارند. بناهای سنتی بسیاری در این شهر وجود دارد که از آن جمله می‌توان به ساختمان سلطان عبدالصمد (ساختمان دبیرخانه سابق)، مسجد ملی (مسجد نگارا) و مسجد سلطان (مسجد جامع) اشاره کرد. در جنوب شهر، مجموعه ورزشی ملی قرار دارد که برای بازی‌های مشترک‌المنافع سال ۱۹۹۸ ساخته شده بود و استادیوم ملی یکصدهزار نفری کوالالامپور در میان چندین سالن ورزشی این مجموعه واقع شده است. باغ وحش ملی و آکواریوم شهر نیز در فاصله کمی از شرق قرار دارد.
موزه هنرهای اسلامی در ساختمانی با گنبدهای پیچیده و کاشی‌کاری خیره‌کننده، هنرهای تزئینی اسلامی را از سراسر جهان به نمایش می‌گذارد. مدل ساختمانهای مهم اسلامی در مقیاس کوچک، منسوجات قدیمی، فرش‌ها، جواهرات و سرامیک‌ها از جمله هنرهایی است که در این موزه وجود دارد. فضای داخلی اتاق دمشق که در قرن نوزدهم تغییر مکان داده شده است، با ورق‌های طلا تزئین شده است. یک رستوران خاورمیانه‌ای خوب و یکی از بهترین فروشگاه‌های هدیه موزه با هدایای دست‌ساز و کتاب‌های عالی در مورد هنر اسلامی وجود در مجاورت این موزه قرار دارد.
این مسجد زیبا با گنبدی پیازی‌شکل، توسط یک معمار بریتانیایی طراحی شده است و با مناره‌های آجری و گچی و سه گنبد خوش‌فرم، سبک‌های مغول و موری را به عاریت گرفته است. مسجد جامع که در محل تلاقی رودخانه‌های گومبک و کلنگ قرار دارد، اولین مسجد خشتی در مالزی است که در سال ۱۹۰۹ تکمیل شد و تا زمان افتتاح مسجد ملی در سال ۱۹۶۵ مرکز عبادات اسلامی شهر باقی ماند.
برج‌های دوقلو در ورودی شهر، یک سازه مدرن بتنی-شیشه‌ای آبی‌رنگ است که مانند دروازه‌ای برای ورود به محله خانه‌های چوبی سنتی مالایی است. کافه‌ها و غرفه‌های خیابانی اطراف این سازه، غذاهای خوشمزه خانگی مالایی را ارائه می‌دهند. این منطقه در حال توسعه با ساختمانهای بلندمرتبه و مدرنی است که در میان خانه‌های قدیمی رشد می‌کنند.
موزه ملی منسوجات، ساختمانی زیبا به سبک مغول است که در اصل برای بخش راه‌آهن ساخته شده بود. طبقات پایینی موزه تاریخ منسوجات، به‌ویژه پارچه‌های مالزیایی ابریشمی یا پنبه‌ای با نخ طلا و فرآیندهای سنتی و ماشین‌آلات مورد استفاده در تولید پارچه را به نمایش می‌گذارد. نمونه پارچه‌ها و لباس‌های پرزرق‌وبرق در این طبقه فراوان است. طبقات فوقانی پارچه‌های مالزیایی و نقوش طراحی را با جزئیات بیشتر و همچنین اقلامی برای تزئینات شخصی مانند جواهرات و روسری را پوشش می‌دهند.
این مسجد که در اواخر دهه ۱۸۸۰ تأسیس شد، مسجد اصلی کامپونگ بارو است و اکنون با دروازه‌ای مزین با کاشی‌های زیبا و الگوهای سنتی اسلامی تزئین شده است. ورود به این مسجد در خارج از اوقات نماز با شرط رعایت پوشش اسلامی مجاز است. غرفه‌های اطراف مسجد، لوازم مذهبی و پوشش سنتی مردان مسلمان مالایی را می‌فروشند.
ساختمان سلطان عبدالصمد با برج ساعت ۴۱ متری، گنبدهای مسی و طاق‌های توری، اولین ساختمان عمومی در مالزی بود که به سبک مغول (یا هندو ساراسنیک) طراحی شد و اکنون توجه گردشگران بسیاری را به‌ویژه با نورپردازی زیبایش در شب به خود جلب می‌کند. طراحان متعددی در ساخت فرم پرزرق‌وبرق این ساختمان مشارکت داشتند که در نهایت در سال ۱۸۹۷ تکمیل شد و به‌عنوان دبیرخانه دولت استعماری مورد کاربری قرار گرفت.
۲۷۲ پله به سمت غارهای باتو - یک معبد معروف هندو در نزدیکی کوالالامپور - یک پوشش رنگین کمانی را برای کوالالامپور رقم زده است که گردشگران را به طور چشمگیری برای کاوش در غارهای آهکی بی‌نظیر و معابد تاریخی این منطقه جذب می‌کند. این راه‌پله رنگی در حال حاضر یکی از محبوب‌ترین مکان‌ها برای عکس‌های اینستاگرام است و سالانه بسیاری از اینفلوئنسرهای حوزه گردشگری برای معرفی آن به کوالالامپور سفر می‌کنند. این مکان مذهبی همچنین مقصدی زیارتی برای بسیاری از هندوها محسوب می‌شود.
مردکا، میدانی بزرگ در شهر است که استقلال مالزی در سال ۱۹۵۷ توسط یک میله پرچم ۹۵ متری آنجا اعلام شد. این میدان در دوران استعمار بریتانیا، به‌عنوان زمین کریکت استفاده می‌شد و به آن پادانگ میگفتند. این میدان توسط ساختمانهای باستانی از جمله ساختمان باشکوه سلطان عبدالصمد و کلیسای جامع انگلیکن سنت مریم احاطه شده است.
دو شهر اصفهان و کوالالامپور به واسطه قرابت‌های تاریخی و فرهنگی در تاریخ دوم تیر ۱۳۷۶ و به دنبال ایجاد ارتباطات فرهنگی، تجاری، اقتصادی و تاریخی به خواهرخواندگی یکدیگر درآمدند. این دو خواهرخوانده که میزبان بسیاری از آثار معماری اسلامی هستند به‌خوبی توانسته‌اند در طول سال‌های توسعه شهری، توازن بین بافت سنتی و مدرن خود را حفظ کنند.
کد خبر 748593
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است